در روزهای پایانی سپتامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ در یک سخنرانی اعلام کرد که دولتش از ابتدای اکتبر بر واردات داروهای برند و تحت پتنت به ایالات متحده، تعرفهای ۱۰۰ درصدی اعمال خواهد کرد. به گفته او، تنها شرکتهایی که کارخانهای در خاک آمریکا در حال ساخت داشته باشند، از این تعرفه معاف خواهند شد. هدف رسمی این سیاست، کاهش وابستگی آمریکا به واردات دارو و تشویق به تولید داخلی عنوان شده است.
اما پشت این سیاست، موجی از نگرانی در بازارهای جهانی شکل گرفته؛ چرا که آمریکا بزرگترین خریدار دارو در دنیاست و هر تغییر بزرگ در قوانین واردات آن میتواند تمام زنجیرههای تأمین جهانی را متأثر کند. برای ایران که همین حالا درگیر بحران دارویی است، این تغییر ممکن است به معنای یک «زلزله» واقعی در دسترسی بیماران به دارو باشد.
آمریکا و انگیزههای تعرفهای
دولت ترامپ از مدتها پیش شعار «بازگرداندن تولید به داخل» را مطرح کرده است. دارو یکی از صنایع استراتژیک است:
• سالانه صدها میلیارد دلار دارو در آمریکا مصرف میشود.
• بخش زیادی از مواد اولیه دارویی (API) از کشورهایی مانند چین و هند تأمین میشود.
• حتی داروهای برند آمریکایی هم بسیاری اوقات در کارخانههای خارج از کشور تولید میشوند.
تعرفه ۱۰۰ درصدی در واقع پیامی است برای شرکتهای دارویی: اگر میخواهید بازار آمریکا را داشته باشید، باید داخل آمریکا سرمایهگذاری کنید.
پیامدهای مستقیم در آمریکا
• افزایش قیمت برای بیماران: حتی اگر بخشی از هزینهها توسط شرکتهای بیمه پوشش داده شود، باز هم در کوتاهمدت بیماران شاهد رشد قیمت داروها خواهند بود.
• کمبودهای احتمالی: ساخت کارخانههای جدید زمانبر است؛ در فاصلهای که تولید داخلی بالا نرفته، ممکن است کمبود داروهای خاص یا پرمصرف ایجاد شود.
• انتقال بار هزینه به دولت: چون بیمههای درمانی و برنامههایی مثل مدیکید و مدیکر باید داروها را بخرند، هزینههای عمومی نیز افزایش مییابد.
زنجیره جهانی دارو و اثرات غیرمستقیم
بازار دارو به شدت جهانی شده است:
• مواد اولیه از کشوری میآید، دارو در کشوری دیگر ساخته میشود و بستهبندی در کشور سوم.
• آمریکا یکی از مهمترین مشتریان است و تغییر سیاستهایش میتواند مسیر صادرات جهانی را دگرگون کند.
• شرکتها برای جبران هزینههای ناشی از تعرفه، ممکن است قیمتها را در سایر بازارها هم بالا ببرند.
در نتیجه:
• اختلال در عرضه بینالمللی رخ میدهد.
• رقابت بین کشورها برای دسترسی به محمولههای محدود بیشتر میشود.
• کشورهای ضعیفتر از نظر مالی مثل ایران در این رقابت بازنده خواهند بود.
ایران: بحران قدیمی که عمیقتر میشود
ایران مدتهاست با کمبود دارو روبهرو است:
• گزارشها نشان میدهد صدها قلم داروی اساسی یا کمیاب یا نایاباند.
• بیماران مبتلا به سرطان و بیماریهای خاص به سختی داروهای مورد نیاز خود را پیدا میکنند.
• قیمت داروها چند برابر شده و بسیاری از بیماران از خرید صرفنظر میکنند.
• بیش از ۸۰ درصد بازار دارویی تحت کنترل نهادهای شبهدولتی است که مانع رقابت و شفافیت میشود.
حالا اگر قیمت جهانی بالا برود یا دسترسی به محمولهها سختتر شود، شرایط ایران به مراتب بدتر خواهد شد.
داروهایی که بیشترین خطر را دارند
۱. داروهای بیولوژیک و تزریقی: اینها پیچیدهتر از داروهای سادهاند و تولیدشان به تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته نیاز دارد.
۲. داروهای سرطان: ایران وابستگی بالایی به واردات دارد و هر اختلالی میتواند درمان بیماران را متوقف کند.
3. انسولین و داروهای دیابت: یکی از پرمصرفترین اقلام است و کمبود آن میتواند بحرانی جدی ایجاد کند.
4. آنتیبیوتیکهای خاص و داروهای ضدعفونیکننده: در مواقع کمبود، مقاومت میکروبی و مرگومیر افزایش مییابد.
سناریوهای پیشرو برای ایران
۱. سناریوی بدبینانه
تعرفهها قیمت جهانی را بالا میبرند، ایران به دلیل مشکلات ارزی نمیتواند خرید کافی انجام دهد، کمبودها شدیدتر میشود، بازار سیاه رشد میکند و بیماران زیادی جانشان را از دست میدهند.
۲. سناریوی میانه
ایران با واردات از منابع جایگزین (مثل هند یا ترکیه) بخشی از نیازها را تأمین میکند، اما قیمت دارو همچنان بالا میماند و فشار مالی بر خانوادهها زیاد میشود.
۳. سناریوی خوشبینانه
دولت و بخش خصوصی با سرمایهگذاری جدی در تولید داخلی داروهای پرمصرف و ژنریک، همکاری منطقهای و ذخیرهسازی هوشمند، بحران را تا حدی مدیریت میکنند و از وابستگی به بازارهای پرریسک میکاهند.
چه باید کرد؟
• اقدامات فوری (۳ ماه آینده):
• ذخیرهسازی داروهای حیاتی
• شفافیت در توزیع برای جلوگیری از بازار سیاه
• استفاده از کانالهای بشردوستانه برای تأمین دارو
• اقدامات میانمدت (۶ تا ۱۸ ماه):
• بستن قراردادهای بلندمدت با تأمینکنندگان در آسیا
• همکاری منطقهای برای خرید جمعی دارو
• تقویت سریع خطوط تولید داروهای ژنریک در داخل
• اقدامات بلندمدت (۲ سال به بعد):
• سرمایهگذاری در تولید مواد اولیه دارویی (API)
• ایجاد مراکز تحقیق و توسعه برای داروهای پیچیدهتر
• اصلاح ساختار بازار دارو و کاهش انحصار
تعرفه ۱۰۰ درصدی ترامپ بر واردات دارو، فقط سیاستی داخلی برای آمریکا نیست؛ این تصمیم میتواند بازار جهانی دارو را تکان دهد. برای ایران که همین حالا درگیر کمبود دارو، گرانی و فشار مالی است، این تغییر تهدیدی جدی محسوب میشود. آینده بستگی دارد به اینکه سیاستگذاران چهقدر سریع و جدی واکنش نشان دهند: یا بحران را مدیریت میکنند، یا باید منتظر عمیقترشدن فاجعه دارویی باشیم.
• بستن قراردادهای بلندمدت با تأمینکنندگان در آسیا
• همکاری منطقهای برای خرید جمعی دارو
• تقویت سریع خطوط تولید داروهای ژنریک در داخل
• اقدامات بلندمدت (۲ سال به بعد):
• سرمایهگذاری در تولید مواد اولیه دارویی (API)
• ایجاد مراکز تحقیق و توسعه برای داروهای پیچیدهتر
• اصلاح ساختار بازار دارو و کاهش انحصار
تعرفه ۱۰۰ درصدی ترامپ بر واردات دارو، فقط سیاستی داخلی برای آمریکا نیست؛ این تصمیم میتواند بازار جهانی دارو را تکان دهد. برای ایران که همین حالا درگیر کمبود دارو، گرانی و فشار مالی است، این تغییر تهدیدی جدی محسوب میشود. آینده بستگی دارد به اینکه سیاستگذاران چهقدر سریع و جدی واکنش نشان دهند: یا بحران را مدیریت میکنند، یا باید منتظر عمیقترشدن فاجعه دارویی باشیم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر