آتشسوزی امروز دیگر یک «اتفاق» نیست؛ یک نشانه است.
نشانهای از ضعف ساختاری، فرسودگی زیرساختها، مدیریت نادرست، تغییرات اقلیمی و مهمتر از همه، نبود برنامهریزی پیشگیرانه. این حقیقت هم در ایران صدق میکند و هم در کشورهای پیشرفتهای مثل آمریکا، استرالیا، پرتغال یا یونان؛ تفاوت اما در نوع واکنش، سرعت تصمیمگیری و میزان مسئولیتپذیری است.
در ادامه یک تحلیل جامع ارائه میشود:
اینکه در ایران چه میگذرد، در دنیا چه کردند و ما چه باید بیاموزیم.
۱. ایران: آتشهایی که تکرار میشوند و ساختاری که کار نمیکند
آتشسوزی در ایران تقریباً در تمام سطوح رخ میدهد:
از ساختمانهای شهری تا بازارها، از کارخانهها تا جنگلها و مراتع.
۱. آتشسوزیهای شهری و صنعتی
روند آتشسوزی در کارخانهها، انبارها، پالایشگاهها، بازارهای قدیمی و ساختمانهای فرسوده بهطور نگرانکنندهای تکراری شده است.
دلایل مشخصاند:
• سیمکشیهای غیراستاندارد و قدیمی
• نبود سیستم اعلام و اطفای حریق
• بیتوجهی به استانداردهای ایمنی
• فشار زیاد روی زیرساخت برق
• کمبود نظارت واقعی و کارشناسی
تراژدیهایی مثل آتشسوزی پلاسکو یا آتشسوزیهای مکرر در بازارها تنها چند نمونهاند؛ حوادثی که نشان میدهند در ایران حتی کوچههای ورودیِ باریک میتوانند جان صدها نفر را گروگان بگیرند.
۲. آتشسوزی جنگلها و مراتع ایران
هر سال جنگلهای زاگرس، ارسباران، گلستان و شمال کشور درگیر آتشسوزی میشوند.
علل شاید مختلف باشند، اما مشکل اصلی مشترک است: نبود تجهیزات و مدیریت حرفهای.
مشکلات اصلی مدیریت آتش در جنگلهای ایران:
• کمبود نیروی تخصصی آموزشدیده
• نبود بالگردهای آبپاش کافی
• نداشتن پهپادهای پایش دائمی
• نبود بودجه برای پاکسازی زیرساخت سوخت خشک
• استفاده از ابزارهای ابتدایی (بیل، دبه، دمنده)
• فقدان مسیرهای دسترسی مناسب برای نیروهای امدادی
در بسیاری از آتشسوزیها، داوطلبان محلی با حداقل امکانات به دل آتش میزنند؛ این اتفاق، نماد ضعف نهادی است نه شجاعت مردم—مردم همیشه هستند، مسئله نبود ساختار است.
۲. جهان: بحران مشابه، اما پاسخ متفاوت
استرالیا
در «بلکسامر» میلیونها هکتار سوخت.
اما پس از آن، دولت گزارش مستقل منتشر کرد، بودجه را افزایش داد، سیستم پایش هوا و جنگل را تقویت کرد و از دانش بومیان برای مدیریت پوشش گیاهی کمک گرفت.
کالیفرنیا
آتشهای بزرگ عمدتاً از خطوط برق فرسوده شروع شدند.
اما واکنش چه بود؟
• دادگاه شرکتهای مسئول
• نوسازی خطوط انتقال
• برنامهریزی دقیق، نه شعاری
پرتغال
پس از آتشسوزیهای مرگبار ۲۰۱۷، دولت برنامهٔ کامل بازنگری مدیریت جنگل، مسیرهای تخلیه و نقشههای ریسک را اجرا کرد.
یونان
پس از حادثهٔ ماتى، دولت سیستم تخلیه دیجیتالی، SMS هشدار فوری و مسیرهای خروج استاندارد ایجاد کرد.
درس مشترک از همهٔ دنیا
همهٔ این کشورها فهمیدند:
اگر پیشگیری نکنید، خاموشکردن آتش تنها مسکّنِ مقطعی است.
۳. نقطهٔ مشترک ایران و جهان: تغییرات اقلیمی
خشکسالی، افزایش دما، باد شدید و کاهش رطوبت باعث شده آتشسوزیها شدیدتر، سریعتر و غیرقابل پیشبینیتر شوند.
اما فرق مهم ایران با بسیاری کشورها این است:
در دنیا این بحران را جدی میگیرند،
در ایران معمولاً بعد از هر حادثه فقط چند روز بحث میشود و همهچیز فراموش میگردد.
۴. چرا آتشسوزی در ایران خسارت بیشتری ایجاد میکند؟
این سؤالی بنیادی است.
پاسخها کاملاً روشناند:
۱. کمبود تجهیزات و فناوری
در حالی که کشورهایی مثل استرالیا و کانادا صدها پهپاد، هواپیما و روبات اطفا دارند، ایران هنوز از ابزارهای دستی استفاده میکند.
۲. قوانین وجود دارند، اما اجرا نمیشوند
تقریباً در همهٔ آتشسوزیهای شهری، استانداردها روی کاغذ بودهاند؛
اما نظارت واقعی نبوده.
کسی پاسخگو نیست. کسی برکنار نمیشود. هیچ اصلاح ساختاری رخ نمیدهد.
۳. نبود سیستم هشدار و تخلیه
در بسیاری از آتشسوزیهای ایران، مردم متوجه خطر میشوند
وقتی «دود» در خانه را پر کرده،
نه وقتی «هشدار» روی گوشی آمده.
۴. ساختوسازهای بیبرنامه و دسترسیهای مسدود
در شهرهای ایران، خودروهای آتشنشانی اغلب نمیتوانند وارد محل شوند. خیابانهای باریک، پارک دوبل، ساختمانهای قدیمی…
اینها آتش را از یک حادثه به یک فاجعه تبدیل میکنند.
۵. نبود آمار شفاف
کشورها با انتشار آمار دقیق، گزارشهای رسمی و تحلیلهای پس از حادثه، یاد میگیرند.
در ایران بسیاری از این اطلاعات یا منتشر نمیشود یا ناقص است.
۵. چه باید کرد؟ — راهکارهای واقعی (نه شعاری)
این بخش مهمترین قسمت مقاله است؛
زیرا بحران آتشسوزی فقط فنی نیست—سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هم هست.
وظایف دولت و مسئولین
۱.
نوسازی کامل زیرساختهای شهری
• استاندارد اجباری سیمکشی
• سیستم اعلام و اطفای حریق در همه ساختمانها
• اصلاح دسترسیهای شهری
• تخلیهٔ ساختمانهای پرخطر
۲. مدیریت علمی جنگلها
• استفاده از پهپاد، دوربین حرارتی، نقشهٔ ریسک
• ایجاد مسیرهای دسترسی و شکستخط
• پاکسازی سوختهای خشک
• خرید تجهیزات حرفهای، نه ابزارهای ابتدایی
۳. پاسخگویی واقعی
هر جا آتشسوزی بزرگ رخ داد،
باید گزارش رسمی، شفاف و علنی منتشر شود.
نه مالهکشی، نه سکوت، نه فراموشی.
۴. حمایت از آتشنشانها
این نیروها ستون اصلی ایمنی کشورند؛
با حقوق پایین، ابزار ناکافی و فرسودگی شدید.
بهروز کردن ساختار آتشنشانی یک ضرورت ملی است.
وظایف مردم
• رعایت اصول ایمنی در خانه، مغازه و طبیعت
• مشارکت در پاکسازی حاشیهٔ جنگلها
• پرهیز از آتشافروزی در طبیعت
• گزارش سریع هر دود یا حریق کوچک
• همکاری در تخلیه و عملیات امداد
• مطالبهگری از نهادها (فشار مدنی)
نقش جامعهٔ جهانی
آتشسوزی یک بحران جهانی است؛ مرز نمیشناسد.
دود کانادا به نیویورک میرسد؛
دود استرالیا کاملاً هوا و اقلیم منطقه را تغییر میدهد.
بنابراین:
• همکاری علمی
• انتقال فناوری
• امداد بینالمللی در مواقع بحرانی
• کمک به کشورهایی که تجهیزات لازم را ندارند
کاملاً ضروری است.
آتشسوزی در ایران و جهان شباهتهای بسیاری دارد،
اما تفاوت در میزان آمادگی و پاسخگویی همهچیز را عوض میکند.
در کشورهای توسعهیافته،
بعد از هر آتشسوزی یک درس یاد گرفته میشود و ساختار اصلاح میگردد.
در ایران،
بعد از هر آتشسوزی یک خبر منتشر میشود و همهچیز به حالت قبل برمیگردد.
این چرخه باید شکسته شود.
آتشسوزی فقط شعلهای نیست که چیزی را بسوزاند؛
هشداری است که میگوید:
اگر امروز نساختید، فردا میسوزید.
• استاندارد اجباری سیمکشی
• سیستم اعلام و اطفای حریق در همه ساختمانها
• اصلاح دسترسیهای شهری
• تخلیهٔ ساختمانهای پرخطر
۲. مدیریت علمی جنگلها
• استفاده از پهپاد، دوربین حرارتی، نقشهٔ ریسک
• ایجاد مسیرهای دسترسی و شکستخط
• پاکسازی سوختهای خشک
• خرید تجهیزات حرفهای، نه ابزارهای ابتدایی
۳. پاسخگویی واقعی
هر جا آتشسوزی بزرگ رخ داد،
باید گزارش رسمی، شفاف و علنی منتشر شود.
نه مالهکشی، نه سکوت، نه فراموشی.
۴. حمایت از آتشنشانها
این نیروها ستون اصلی ایمنی کشورند؛
با حقوق پایین، ابزار ناکافی و فرسودگی شدید.
بهروز کردن ساختار آتشنشانی یک ضرورت ملی است.
وظایف مردم
• رعایت اصول ایمنی در خانه، مغازه و طبیعت
• مشارکت در پاکسازی حاشیهٔ جنگلها
• پرهیز از آتشافروزی در طبیعت
• گزارش سریع هر دود یا حریق کوچک
• همکاری در تخلیه و عملیات امداد
• مطالبهگری از نهادها (فشار مدنی)
نقش جامعهٔ جهانی
آتشسوزی یک بحران جهانی است؛ مرز نمیشناسد.
دود کانادا به نیویورک میرسد؛
دود استرالیا کاملاً هوا و اقلیم منطقه را تغییر میدهد.
بنابراین:
• همکاری علمی
• انتقال فناوری
• امداد بینالمللی در مواقع بحرانی
• کمک به کشورهایی که تجهیزات لازم را ندارند
کاملاً ضروری است.
آتشسوزی در ایران و جهان شباهتهای بسیاری دارد،
اما تفاوت در میزان آمادگی و پاسخگویی همهچیز را عوض میکند.
در کشورهای توسعهیافته،
بعد از هر آتشسوزی یک درس یاد گرفته میشود و ساختار اصلاح میگردد.
در ایران،
بعد از هر آتشسوزی یک خبر منتشر میشود و همهچیز به حالت قبل برمیگردد.
این چرخه باید شکسته شود.
آتشسوزی فقط شعلهای نیست که چیزی را بسوزاند؛
هشداری است که میگوید:
اگر امروز نساختید، فردا میسوزید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر